Pueblos indígenas: Warao, ''la gente de agua'' en Venezuela

Un warao no puede estar sin su curiara. La podemos encontrar en su mitología apareciendo con el primer antepasado haburí quien, tras su viaje en el Delta se se transforma en diosa del sol naciente, la serpiente Daurani. Estas embarcaciones se hacen a partir de un solo tronco cavado y quemado por dentro con el fin de abrirlo y estirar sus lados.

 Los warao son de mediana estatura, robustos y generalmente lampiños. Dado que viven sobre el agua, no le dan mucha importancia a su vestimenta Es por eso que anteriormente utilizaban el guayuco, fabricado con fibras de palma de curagua (Bromelia fastuosa) o con un pedazo de tela de entre 12 a 15 cm, la cual pasan entre sus piernas y dejan caer al frente como un delantal. Las mujeres generalmente los decoran con perlas y plumas de colores destellantes y con las fibras de curagua, se ornamentan brazos y piernas con pulseras bien apretadas.

La economía de los warao está basada en la caza, la pesca y la recolección de frutos silvestres y cangrejos en el período de sequía. A pesar de ser el Delta rico en estos recursos, el pueblo warao es un pueblo sedentario, que vive también de la explotación de la madera y del comercio de artesanía. La agricultura, aunque parezca extraño, se practica en forma de conuco. Allí cosechan la yuca con la cual preparan distintos alimentos incluidos el casabe y una bebida bien particular fermentada por la saliva, el paiwari.

En las zonas pantanosas, desperdigadas en el agua salada, crecen grandes palmas: el moriche (Mauritia Flexulosa) que es fundamental para la subsistencia de los indígenas. Del centro de su tronco, extraen la harina yurima con la que preparan un pan que utilizan para ofrecer en ciertos rituales. Con sus hojas hacen los techos de sus casas, sus utensilios, herramientas de trabajo y artesanía. También se alimentan del fruto de estas palmas y de las larvas que las habitan.

Los warao se agrupan en subtribus de carácter endogámico. Estos pequeños pueblos están dirigidos por un anciano, el "gobernador", acompañado de un "capitán" y de un "fiscal" (denominaciones heredadas de los criollos) cuyos papeles principales son la organización tanto del trabajo comunal como de los eventos culturales y tradicionales. Estos títulos se asignan esencialmente a los hombres mientras que dentro del hogar, la autoridad y la organización es matriarcal.

El núcleo familiar sigue siendo la unidad socioeconómica y gira en torno a la mujer más vieja de la casa. Generalmente es  la mujer, en la pareja, quien administra la economía del hogar apropiándose y redistribuyendo la caza y la cosecha de su marido y yernos, los cuales viven y trabajan para la familia de su esposa hasta formar su propio hogar.

La educación se hace de una manera sutil y natural, sin obligaciones ni reprimendas. Los más jóvenes aprenden observando e imitando a los adultos según el sexo en sus diferentes tareas diarias, y asimilan las reglas morales y sociales escuchando los relatos y los mitos de los más ancianos, cuyas sanciones son la vergüenza y el rechazo de la comunidad.

Cerca de las casas, es frecuente descubrir pequeños templos o kuaijanokos construídos para venerar al gran a Jaburi (espíritu máximo). Allí se depositan las maracas sagradas y la fécula del moriche como ofrenda que se convertirá en yuruma para las fiestas rituales de Najanamu. Los warao le dan una gran importancia a lo sagrado. Como la mayoría de las etnias de América, el personaje más importante y más respetado de la comunidad es el chamán o piache. Es a la vez el curandero y el mediador entre el mundo real y el espiritual. Su iniciación es dura y sus conocimientos son inmensos, así como sus talentos de prestidigitador. Puede ser hombre pero también a veces mujer.

Los warao tienen la reputación de ser un pueblo alegre y festivo. Sus danzas únicas, sus cantos y su cultura musical forman un gran repertorio. Sus principales instrumentos son los de viento con lengüeta, el dau-kojo (hecho con el árbol de yagrumo), el najsemoi (de palma de moriche), el kariso (especie de flauta de pan) y el mujúsemoi (fabricado a partir del hueso de la tibia de un venado). Otros instrumentos son las maracas, el tambor de piel de araguato (mono aullador o alouatta seniculus) y el violín de origen européo.

Ένα ταξίδι στο παρελθόν, στα αραβικά και χριστιανικά κάστρα της Ισπανίας

Κάθε ένα από τα 17 αυτόνομα διοικητικά διαμερίσματα, από τα οποία αποτελείται η σημερινή Ισπανία, διαθέτει τη δική του ιστορία, τις δικές του παραδόσεις, τη δική του ξεχωριστή πορεία μέσα στο χρόνο. Ακόμα και η γλώσσα, κοινό συνήθως χαρακτηριστικό γνώρισμα στους κατοίκους ενός κράτους, ξεφεύγει από τον κανόνα, αφού στην Καστίλλη, στην Καταλονία, στη Γαλίθια, στη Χώρα των Βάσκων, στο Λεβάντε, στα Κανάρια κλπ, οι διαφορές στο γλωσσικό ιδίωμα είναι μεγάλες.

Διασχίζοντας τη χώρα από Βορρά προς Νότο και από Δύση σε Ανατολή, πολλές φορές δημιουργείται η εντύπωση πως αλλάζεις κράτος, όμως σε όλο αυτό το μωσαϊκό της διαφορετικότητας και της ιδιαιτερότητας των λαών της Ιβηρικής , υπάρχει ένα κοινό στοιχείο που ο επισκέπτης δε θα δυσκολευτεί να αναγνωρίσει, αφού χαρακτηρίζει ολόκληρη την ισπανική επικράτεια. Πρόκειται για τα αμέτρητα μεσαιωνικά κάστρα -αραβικά και χριστιανικά- που βρίσκονται διάσπαρτα σε κάθε γωνιά και επαρχία και αποτελούν τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της χώρας. Θα ξεκινήσουμε την περιήγηση κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή.

Α. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το 711 μ.Χ. το μεγαλύτερο τμήμα της Ιβηρικής χερσονήσου τελεί υπό Αραβική κατοχή. Από εκείνη τη στιγμή και για οχτώ αιώνες αρχίζει η προσπάθεια των Ισπανών να επανακτήσουν τα κατεχόμενα εδάφη, η λεγόμενη ''Reconquista'' (Ανακατάκτηση), η οποία θα ολοκληρωθεί το 1492 μ.Χ., με την παράδοση της Γρανάδας από τους Άραβες στους Καθολικούς Βασιλείς, Φερνάντο και Ισαβέλλα, σφραγίζοντας έτσι το τέλος της ύπαρξης του αραβικού Χαλιφάτου ''Αλ Ανταλούς''.

Η ''Ρεκονκίστα'' ξεκίνησε από το Βορρά (πριγκιπάτο των Αστούριας) και εξαπλώθηκε προς το Νότο. Σε κάθε μέρος που απελευθέρωναν οι Καθολικοί έχτιζαν και ένα κάστρο για να σιγουρέψουν την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής και να έχουν ένα παραπάνω ορμητήριο για τις επόμενες επιθέσεις τους. Κάθε καινούργιο κάστρο αποτελούσε και ένα είδος ανταμοιβής προς τον τοπικό άρχοντα, που μαζί με τον σχετικό τίτλο που του δινόταν, αρκούσαν για να εξασφαλίσουν πίστη και αφοσίωση στον Βασιλιά.

Από τη στιγμή μάλιστα που το Βασίλειο της Αραγονίας (στην ανατολική πλευρά της Ιβηρικής) ένωσε τις δυνάμεις του με αυτές της Καστίλλης εναντίον των Αράβων, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο τόξο από κάστρα που διέσχιζε τη χερσόνησο από το Λεβάντε (Βαλένθια) μέχρι τη μεγαλύτερη αμυντική γραμμή που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη, την περίφημη Εξτρεμαδούρα (από τα λατινικά Extremis - σύνορο και duro - σκληρό) του Κάθερες, της Βαδαχόθ και της Μέριδα, όπου κατ' επανάληψη απωθήθηκαν οι στρατοί των Μαυριτανών σε μια σειρά από επικές μάχες που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή ιστορία.

Η Reconquista ολοκληρώθηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1492
με την παράδοση της Γρανάδας στους Καθολικούς βασιλείς, Φερνάντο και Ισαβέλλα.

Τα κάστρα, γύρω από τα οποία χτίστηκαν όλες οι σημερινές πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά (είναι δύσκολο να συναντήσεις οικισμό στην Ισπανία χωρίς τουλάχιστον ένα κάστρο), άκμασαν την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης και αποτέλεσαν το κυρίαρχο κοινωνικό καταφύγιο, με αποτέλεσμα μέσα σε αυτά να αναπτυχθούν ήθη, έθιμα και συνήθειες που χαρακτήρισαν την καθημερινότητα των κατοίκων για πολλούς αιώνες. Πώς ήταν όμως αυτά τα κάστρα, ποια η δομή τους, ποια η κατασκευή τους και ποια η οργάνωσή τους;

Β. Η ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

Τα κάστρα της Ισπανίας αποτελούνται από πέντε κύριες κατασκευές. Το τείχος, την κεντρική είσοδο, την τάφρο, τον κεντρικό πύργο και το οπλοστάσιο. Το τείχος ήταν συνήθως συμπαγής πέτρινη κατασκευή. Γύρω από το τείχος υπήρχε σκαμμένη τάφρος, βαθιά και πλατιά, γεμάτη με νερό. Μοναδική ορατή πρόσβαση για να μπει ή να βγει κανείς από το κάστρο ήταν η κεντρική είσοδος με τη γνωστή πλατφόρμα που ανεβοκατέβαινε με αλυσίδες και τροχαλίες. Τα περισσότερα κάστρα της Καστίλλης διέθεταν πάντως και μυστικές εξόδους διαφυγής, υπόγεια λαγούμια, την ύπαρξη των οπιοίων γνώριζαν μόνο λίγοι και εκλεκτοί για προφανείς λόγους. Ο κεντρικός πύργος, ο οποίος στο Μεσαίωνα ονομαζόταν «πύργος της τιμής», υψωνόταν πολύ ψηλότερα από τις επάλξεις του τείχους και φιλοξενούσε τον άρχοντα του κάστρου μαζί με την οικογένειά του, τους συμβούλους και την προσωπική του φρουρά. Τα μεγαλύτερα κάστρα διέθεταν και μικρότερους πύργους για καλύτερη επόπτευση του εξωτερικού χώρου και για περισσότερες αμυντικές δυνατότητες.

Το οπλοστάσιο βρισκόταν συνήθως στο υπόγειο του κεντρικού πύργου και την άδεια για πρόσβαση την έδινε προσωπικά ο άρχοντας. Μέσα από τα τείχη υπήρχαν στάβλοι, βοηθητικοί χώροι, κελάρια και αποθήκες και βέβαια σπίτια και ξενώνες, στους οποίους διέμεναν οι στρατιώτες και όπου μπορούσαν να φιλοξενηθούν οι εκτός των τειχών κάτοικοι σε περίπτωση ξένης εισβολής. Τέλος, σημαντικότατο στοιχείο για την επιβίωση των πολιορκουμένων συνιστούσε η ύπαρξη ενός (η περισσότερων) πηγαδιού για την εξασφάλιση πόσιμου νερού.

Ο πύργος της Τιμής από το κάστρο της Medina del Campo,
στην επαρχία του Βαγιαδολίδ.

Τα κάστρα πρωταγωνίστησαν για περίπου μια χιλιετία στην Ισπανία. Όσο δηλαδή η χώρα ήταν κατακερματισμένη σε πριγκιπάτα, δουκάτα, βαρονίες και κομητείες. Από τον 16º αιώνα, όταν άρχισε να εξαφανίζεται η φεουδαρχία και στη θέση της εδραιώθηκε η απόλυτη μοναρχία, οι ευγενείς, ιδιοκτήτες των κάστρων, τα εγκατέλειψαν με αντάλλαγμα κατοικίες στη βασιλική αυλή. Έτσι, πολύ γρήγορα έχασαν και την τελευταία χρησιμότητά τους, τη στρατιωτική (αφού πια δεν υπήρχαν εσωτερικοί εχθροί), με συνέπεια να ερημώσουν και πολλά από αυτά να είναι σήμερα ερείπια.

Γ. ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΩΣ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΠΑΝΙΑ

Ακόμα μεγαλύτερος, όμως, είναι ο αριθμός των κάστρων που έχουν διατηρηθεί, αναπαλαιωθεί και συντηρηθεί από το σύγχρονο ισπανικό κράτος. Η διατήρηση της παράδοσης, η μελέτη της ιστορίας και ο τουρισμός είναι οι τρεις βασικότερες αιτίες που κεντρική εξουσία και τοπικές αρχές έδωσαν μεγάλη σημασία στην εικόνα και την εκμετάλλευση των μνημείων αυτών, με αποτέλεσμα τα έσοδα από τα εκατομμύρια των τουριστών που τα επισκέπτονται κάθε χρόνο, να υπερκαλύπτουν τα έξοδα συντήρησης και να αποτελούν πηγές κερδοφορίας για τους κατοίκους.

Τα κάστρα της Ισπανίας μαζί με τα μνημεία της αραβικής τέχνης και τα παλάτια, αποτελούν σήμερα τον ζωντανό ιστορικό πλούτο της χώρας. Αν και ο συνολικός αριθμός των συντηρημένων κάστρων της Ισπανίας είναι τεράστιος, είναι πολύ εύκολο να διαλέξει κανείς τα δυο πιο όμορφα και αξιόλογα προς επίσκεψη. Πρόκειται για τη θρυλική αραβική Αλάμπρα στη Γρανάδα της Ανδαλουσίας και για την περίφημη καστρόπολη της Άβιλα στην Καστίγια ι Λεόν.

1. ALHAMBRA - TO AΠΟΛΥΤΟ ΑΡΑΒΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ

'Αποψη της Αλάμπρα από την πόλη της Γρανάδας.
Στο βάθος ο ορεινός όγκος της Σιέρα Νεβάδα.

Η Αλάμπρα βρίσκεται στην πόλη Γρανάδα της Ανδαλουσίας, στο νότιο μέρος της χώρας. Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι πιο όμορφο μπορεί να επισκεφθεί κανείς στην Ισπανία. Το όνομά της σημαίνει στα αραβικά ''κόκκινη'' και προέρχεται από την πλήρη ονομασία της που είναι ''Καλάτ αλ-χάμρα'', δηλαδή ''Κόκκινο φρούριο''. Και αυτό, επειδή χτιζόταν στη διάρκεια της νύχτας και τα τείχη της από μακριά και κάτω από το φως των αναμμένων πυρσών έδειχναν κόκκινα.

Η Αλάμπρα είναι μια βασιλική πόλη που περικλείεται από εντυπωσιακά τείχη και είναι χτισμένη πάνω σε ένα μικρο οροπέδιο, στους πρόποδες του οποίου βρίσκεται η πόλη της Γρανάδα. Άρχισε να χτίζεται το 1238 από τον Μπεν Αλ Χαμάρ και ολοκληρώθηκε από τον Μοχάμεντ τον 5º το 1358. Το 1492 έπεσε στα χέρια των Ισπανών καθολικών Βασιλέων, οι οποίοι θεώρησαν σωστό είτε να καταστρέψουν, είτε να μεταφέρουν αλλού μεγάλο μέρος της εσωτερικής διακόσμησης και επίπλωσης.

Η αυλή των λεόντων στο ανάκτορο της Αλάμπρα.

Ο ''φωστήρας'' Κάρολος ο 5oς (1516-1556) ξανάχτισε μερικά τμήματα σε αναγεννησιακό ρυθμό (!) και κατέστρεψε ένα μέρος της Αλάμπρα για να χτίσει ένα ιταλικού ρυθμού ανάκτορο (!!). Σα να μην έφταναν όλα αυτά, το 1812, οι στρατιές του απολίτιστου Ναπολέοντα βομβάρδισαν το κάστρο, διαλύοντας αρκετούς πύργους και προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές στα τείχη.

Η αναστήλωση ξεκίνησε το 1828 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο εσωτερικός χώρος του κάστρου είναι γεμάτος από παλάτια και κήπους. Αδιαφορήστε για τα κτίρια των καθολικών και αφοσιωθείτε στα αραβικά, τα πραγματικά αριστουργήματα όπως και αν το εξετάσει κανείς. Το μαυριτανικό τμήμα της Αλάμπρα περιλαμβάνει την Αλκαθάμπα, το ανάκτορο της Αλάμπρα, την Άνω Αλάμπρα και την Χενεραλίφε.

Οι περίφημοι κήποι της Χενεραλίφε.

Η Αλκαθάμπα, δηλαδή η Ακρόπολη, είναι το παλαιότερο τμήμα από το οποίο σώζονται μόνο οι συμπαγείς εξωτερικοί τοίχοι, οι πύργοι και οι επάλξεις του. Το ανάκτορο της Αλάμπρα είναι ένα τεράστιο πολυεπίπεδο οικοδόμημα με δαιδαλώδεις διαδρόμους, αίθουσες, εσωτερικούς κήπους και αμέτρητα σιντριβάνια και τεχνητές λίμνες. Οι θαυμάσιες εσωτερικές του διακοσμήσεις θα σας αφήσουν σίγουρα με το στόμα ανοιχτό, ενώ απίστευτες είναι οι λεπτομέρειες που χαρακτηρίζουν τα πλέον υπέροχα αραβουργήματα από άποψη τελειότητας και ποικιλίας χρωματικών συνδυασμών.

Οι κυριότερες αυλές του ανακτόρου είναι το ''Patio de los Arrayanes'' (αυλή με τις μυρτιές) και το ''Patio de los leones'' (αυλή των λεόντων), που ονομάστηκε έτσι, γιατί στο κέντρο της βρίσκεται μια αλαβάστρινη κρήνη που την υποβαστάζουν 12 λευκά μαρμάρινα λιοντάρια, σύμβολα ισχύος και τόλμης. Οι σπουδαιότερες αίθουσες της Αλάμπρα είναι η Αίθουσα των πρεσβευτών (Salon de los Embajadores), μια ευρύχωρη και μεγαλοπρεπή αίθουσα υποδοχής, το χωρίς παράθυρα υπνοδωμάτιο του Χαλίφη (Sala de los Abencerrajes) και η Αίθουσα των δυο αδερφών (Sala de las dos hermanas) με την μοναδική διακόσμηση σε μορφή σταλακτιτών.

Ο ''Ινδιάνος'', ένα ''παιχνίδι'' της κορυφογραμμής,
βρίσκεται στη διαδρομή από τη Σεβίλλη προς τη Γρανάδα.

Πάνω από το ανάκτορο βρίσκεται η Άνω Αλάμπρα όπου έμεναν οι αξιωματούχοι και οι αυλικοί. Από τους πύργους της έχετε πανοραμική θέα στην πόλη της Γρανάδα. Τέλος, το πιο απόκεντρο κτίριο στο βόρειο μέρος του κάστρου είναι η παραμυθένια έπαυλη της Generalife (από το αραβικό ''χενάτ αλ αρίφ'' που σημαίνει ''κήπος του Δημιουργού'') με τους υπέροχους και ονομαστούς της κήπους, με τα αμέτρητα τεχνητά ποταμάκια και τους θάμνους που σχηματίζουν λαβύρινθους.

Αυτή είναι μια πολύ μικρή και φτωχή παρουσίαση ενός πραγματικά μοναδικού, σχεδόν ονειρικού μνημείου, που αν βρεθείτε στην Ισπανία πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε. Η πρόσβαση είναι εύκολη, είτε με αυτοκίνητο, είτε με λεωφορείο, τρένο και αεροπλάνο. Αν εξορμήσετε από τη Σεβίλλη, προτιμήστε το τρένο και απολαύστε λίγο πριν φτάσετε στη Γρανάδα τον ''Ινδιάνο'', ένα ''παιχνίδι'' της παρακείμενης κορυφογραμμής.

2. ÁVILA - Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ
Στο τεράστιο οροπέδιο που βρίσκεται βόρεια και δυτικά της Μαδρίτης, εκτείνεται το μεγαλύτερο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ισπανίας, η Καστίγια ι Λεόν. Η Καστίλλη χρωστάει το όνομά της στα αναρίθμητα κάστρα που είναι διάσπαρτα στο έδαφός της (από το λατινικό castellum, υποκοριστικό του castrum). Δε χρειάζεται να τα ψάξετε γιατί υπάρχουν παντού. Επί μια χιλιετία χτίζονταν ασταμάτητα με αποτέλεσμα η Καστίλλη να έχει το μεγαλύτερο αριθμό κάστρων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Στα 87 χιλιόμετρα δυτικά της Μαδρίτης βρίσκεται η Άβιλα, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Η Ávila de los Caballeros (Άβιλα των ιπποτών) όπως είναι το πλήρες όνομα της πόλης, ανήκε στην ρωμαϊκή Λουζιτανία και κατακτήθηκε το 714 από τους Άραβες. Το 1088 ανακτήθηκε από τους Ισπανούς στα πλαίσια της Ρεκονκίστα και τότε χτίστηκε το περίφημο τείχος της από τον Ραϊμούνδο δε Μποργόνια με σκοπό την προστασία του Τολέδο.

H Άβιλα είναι το μεγαλύτερο φωταγωγημένο μνημείο στον κόσμο.

Η πόλη είναι χτισμενη πάνω σε ένα λόφο σε υψόμετρο 1.117 μέτρων (από τις πρωτεύουσες των 50 επαρχιών της Ισπανίας, η Άβιλα είναι χτισμένη στο μεγαλύτερο υψόμετρο), με αποτέλεσμα σε όλη τη διάρκεια του χρόνου να τη δέρνουν κυριολεκτικά δυνατοί άνεμοι, που της έχουν προσδώσει το προσωνύμιο ''ο πύργος των καταιγίδων''. Η Άβιλα θεωρείται - και είναι -  το ωραιότερο χριστιανικό μεσαιωνικό μνημείο της Ισπανίας.

Το τείχος που περιβάλλει την πόλη σε τραπεζοειδές σχήμα έχει μήκος 2,5 χιλιομέτρων και αποτελείται από 88 πύργους και 2.500 πολεμίστρες. Έχει πάχος 3 μέτρα και ύψος 12 μέτρα, το οποίο φτάνει τα 20 μέτρα στους πύργους που προστατεύουν τις πύλες του Αλκάθαρ και του Σαν Βιθέντε. Συνολικά το τείχος (και κατ' επέκταση η πόλη) έχει 9 κεντρικές τοξοειδείς πύλες, ενώ τάφρος υπήρχε μόνο στη δυτική πλευρά της πόλης.

Οι πιο γνωστές είσοδοι είναι η πύλη του Αλκάθαρ (Puerta del Alcazar), η πρώτη που κατασκευάστηκε και η οποία είχε κρυμμένες τρύπες από όπου έριχναν καυτό νερό και λάδι στους εχθρούς, η πύλη της ''Κακιάς ώρας'' (Puerta de la mala Ventura), από όπου εκδιώκονταν οι Εβραίοι και η πύλη της ''Αγίας'' (Puerta de la Santa), που οδηγούσε στο γενέθλιο τόπο της Αγίας Θειρεσίας (Santa Teresa). Πίσω από κάθε μια από τις 9 πύλες της πόλης υπάρχει και ένα παλάτι, από όπου οι άρχοντες καθοδηγούσαν την αμυντική οργάνωση του στρατού σε καιρούς πολιορκίας. Μέσα στην πόλη, στο μοναστήρι του Αγίου Θωμά, βρίσκεται ο τάφος του Τομάς δε Τορκεμάδα, ο οποίος υπήρξε ο ιδρυτής της Ιεράς Εξέτασης.

Η Πύλη του Αλκάθαρ, μια από τις 9 εισόδους της Άβιλα.

Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν το τείχος της Άβιλα ως το μεγαλύτερο και το πλέον καλοδιατηρημένο σε όλη την Ευρώπη. Επίσης, πρόκειται για το μεγαλύτερο φωταγωγημένο μνημείο του κόσμου. Αν ποτέ βρεθείτε εκεί, αξίζει τον κόπο να περιμένετε να νυχτώσει για να απολαύσετε το μοναδικό θέαμα που προσφέρουν οι δεκάδες προβολείς που δημιουργούν εντυπωσιακές εικόνες. Από τη Μαδρίτη, η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη και σύντομη (λεωφορείο και τρένο). Μια ημερήσια εκδρομή είναι ότι πρέπει. Για περισσότερες πληροφορίες μπείτε στο spain.info/en.

Η Αλάμπρα και η Άβιλα αποτελούν τα δυο αντιπροσωπευτικότερα δείγματα κάστρων (αραβικής και χριστιανικής τεχνοτροπίας αντίστοιχα) που υπάρχουν στην Ισπανία. Συνεχίζοντας το οδοιπορικό στα μεσαιωνικά κάστρα της Ισπανίας, θα περάσουμε από πέντε ακόμη που μπορεί να μην έχουν την αίγλη και την αξία των πρώτων δυο, αλλά σίγουρα το καθένα από αυτά παρουσιάζει το δικό του ενδιαφέρον και κουβαλάει τη δική του ιστορία. Η επιλογή είναι τυχαία, έτσι κι αλλιώς όπου και αν βρεθείτε στην Ισπανία και αντικρίσετε ένα κάστρο, πρώτα θαυμάστε το και μετά επισκεφθείτε το. Οι επιλογές θα είναι αμέτρητες.

3. ALCÁZAR DE SEGOVIA - ΑΛΚΑΘΑΡ ΤΗΣ ΣΕΓΟΒΙΑ
Αλκάθαρ στα αραβικά σημαίνει κάστρο μέσα στο οποίο συνήθως υπάρχει και παλάτι. Πολλά κάστρα (αλλά και τοποθεσίες) στην Ισπανία έχουν το προσωνύμιο αυτό για τον απλό λόγο ότι κατασκευάστηκαν αρχικά από τους Άραβες. Ένα από τα πιο γνωστά τέτοια κάστρα είναι το Αλκάθαρ της Σεγόβια. Χτισμένο πάνω σε ένα βράχο, θυμίζει πλώρη καραβιού που εμφανίζεται από το πουθενά. Οι Μαυριτανοί το θεμελίωσαν πάνω στα ρωμαϊκά ερείπια της πόλης και οι καθολικοί μετά την ανακατάκτηση, το ισχυροποίησαν και το μετέτρεψαν σε ένα από τα σημαντικότερα κάστρα της Καστίγια ι Λεόν.

Το Αλκάθαρ της Σεγκόβια.

Εκεί παντρεύτηκαν η Ισαβέλλα της Καστίγια και ο Φερνάντο ο 2ος της Αραγόν, ενώνοντας τα δυο κράτη τους και τις δυνάμεις τους εναντίον των Αράβων Στη διάρκεια του Μεσαίωνα υπήρξε το επίσημο βασιλικό παλάτι. Αργότερα, όταν βασιλιάδες και αυλή μεταφέρθηκαν στη Μαδρίτη, το Αλκάθαρ χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή και στρατιωτική ακαδημία. Η πρόσβαση από τη Μαδρίτη είναι πολύ εύκολη και σύντομη μέσω της Εθνικής Ν VI (η Σεγκόβια απέχει γύρω στα 100 χιλιόμετρα).

4. ALCAZABA DE BADAJOZ - ΑΛΚΑΘΑΜΠΑ ΤΗΣ ΒΑΔΑΧΟΘ

H Aλκαθάμπα (ακρόπολη) της Βαδαχόθ.
Στη φωτογραφία ο ''πύργος των κρεμασμένων''.

Η Αλκαθάμπα (ακρόπολη) της Βαδαχόθ κυκλώνει την παλιά πόλη της μουσουλμανικής εποχής. Διατηρείται ακριβώς όπως κατασκευάστηκε τον 12º αιώνα από τον Χαλίφη Αμπού Γιάκομπ Γιουσούφ και είναι η μεγαλύτερη ακρόπολη της Ευρώπης. Μετά την ανακατάκτησή της από τους Ισπανούς ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο και αποτέλεσε το προπύργιο της τεράστιας αμυντικής γραμμής της Εξτρεμαδούρα στη νοτιοδυτική Ισπανία. Το κάστρο διαθέτει έξι άψογα διατηρημένους πύργους, πέντε πύλες και ένα παλάτι. Η πρόσβαση είναι δυνατή με αυτοκίνητο και λεωφορείο από τη Μαδρίτη, αλλά διαρκεί αρκετές ώρες. Από τη Σεβίλλη απέχει πολύ λιγότερο (γύρω στα 200 χιλιόμετρα).

5. CASTILLO DE SANTA BÁRBARA, ALICANTE - ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑ ΜΠΑΡΜΠΑΡΑ, ΑΛΙΚΑΝΤΕ

Το κάστρο της Σάντα Μπάρμπαρα φωτισμένο τη νύχτα.

Το Αλικάντε βρίσκεται στη νότια ακτή του Λεβάντε (Costa Blanca - Λευκή Ακτή) και είναι ένα από τα γνωστότερα τουριστικά θέρετρα της Ισπανίας. Το κάστρο της Σάντα Μπάρμπαρα βρίσκεται χτισμένο μέσα στην πόλη, πάνω σε ένα βράχο ύψους 166 μέτρων κυριολεκτικά πάνω από τη θάλασσα, γεγονός που του έδωσε τεράστια στρατηγική σημασία, αφού από εκεί μπορούσε να εποπτεύεται ολόκληρος ο κόλπος του Αλικάντε και το ανοιχτό πέλαγος. Ανακατακτήθηκε από τους Καθολικούς στις 4 Δεκεμβρίου του 1248, ημέρα που εορταζόταν η Αγία Βαρβάρα, εξ ου και το όνομά του.

Στην εμφάνιση θυμίζει πολύ το Παλαμήδι, χωρίς όμως πρόσβαση από το δρόμο. Αυτός ήταν και ο λόγος που μέχρι το 1962 είχε εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Τότε ανοίχθηκαν δυο εσωτερικά τούνελ στο βράχο, μήκους 205 μέτρων και τέθηκαν σε λειτουργία δυο ασανσέρ, με τα οποία οι επισκέπτες μπορούν πλέον να ανέβουν και να θαυμάσουν τη μοναδική του θέα στη θάλασσα. Παράλληλα έχουν γίνει και έργα αναστήλωσης τα οποία ξαναέδωσαν στο χώρο τη χαμένη του αίγλη.

Η Μεσόγειος από το κάστρο της Σάντα Μπάρμπαρα.

Η πρόσβαση είναι εύκολη με όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Απέχει γύρω στα 430 χιλιόμετρα από τη Μαδρίτη και ο ιδανικότερος (γρήγορος και φτηνός) τρόπος για να πάτε είναι το τρένο. Συνδυάστε την επίσκεψή σας με τον απαραίτητο περίπατο στην ξακουστή Εσπλανάδα (παραλιακός πεζόδρομος) και έναν καφέ στον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο, έναν από τους μεγαλύτερους της Ισπανίας.

6. CASTILLO DE LOARRE, HUESCA - ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΛΟΑΡΕ, ΟΥΕΣΚΑ

Το κάστρο του Λοάρε βρίσκεται πάνω στις παρυφές των Πυρηναίων, στο διαμέρισμα της Αραγονίας, πολύ κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία. Η θέση του υπήρξε στρατηγικής σημασίας γιατί επόπτευε όλη την πεδιάδα της Ουέσκα που βρισκόταν υπό αραβική κατοχή. Η σπουδαιότητά του και οι συνεχείς επιθέσεις των Αράβων ανάγκασαν τους Ισπανούς να το ενισχύσουν, χτίζοντας γύρω του ένα πρόσθετο περίβολο με τείχη, πύργους και τάφρο.

Το κάστρο του Λοάρε.

Σήμερα θεωρείται από τους ειδικούς το καλύτερα συντηρημένο κάστρο ρωμανικού ρυθμού στην Ευρώπη. Σε αυτό το κάστρο έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας του Ρίντλεϊ Σκοτ ''Το Βασίλειο των Ουρανών'' (Kingdom of Heaven), με πρωταγωνιστές τους Ορλάντο Μπλούμ, Εύα Γκριν, Λίαμ Νίσον και Τζέρεμι 'Αιρονς. Οι κάτοικοι του χωριού του Λοάρε πήραν μέρος σαν κομπάρσοι στα γυρίσματα, με αποτέλεσμα όταν πρωτοπαίχτηκε η ταινία εκεί, να πηγαίνουν καθημερινά στο σινεμά, προσπαθώντας να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους! Το συγκεκριμένο κάστρο έχει τη δυσκολότερη πρόσβαση από όλα τα υπόλοιπα που παρουσιάσαμε. Βρίσκεται 100 χιλιόμετρα βόρεια της Σαραγόσα, αλλά πρώτα θα πρέπει να πάτε στην Ουέσκα (70 χλμ βόρεια της Σαραγόσα) και από εκεί να πάρετε το τοπικό λεωφορείο για το Λοάρε.


ΟΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
'Οπως αναφέραμε στην αρχή του κειμένου, τα κάστρα αποτέλεσαν το κυρίαρχο κοινωνικό καταφύγιο στην εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, με άμεσο επακόλουθο την ανάπτυξη εντός των τειχών τους μιας καθημερινότητας που χαρακτήρισε τη ζωή των κατοίκων για πολλούς αιώνες. Αυτήν ακριβώς την καθημερινότητα εκείνης της εποχής αναπαριστούν οι σημερινοί κάτοικοι της Καστίγια στις γιορτές που διοργανώνουν κάθε χρόνο σε πόλεις και χωριά. Η Σεγόβια, η Σαλαμάνκα, το Τολέδο, η Λεόν, η Άβιλα, το Βαγιαδολίδ, η Θαμόρα, η Παλένθια, όλες οι σύγχρονες μητροπόλεις της Καστίλλης, θυμούνται το παρελθόν τους με μια σειρά από εκδηλώσεις αφιερωμένες στα σκοτεινά χρόνια της Ιεράς Εξέτασης και των σιδερόφρακτων ιπποτών. Σήμερα, κλείνοντας αυτό το μικρό οδοιπορικό στα κάστρα της Ισπανίας, θα ''ταξιδέψουμε'' σε δυο χωριά, την Πεδράθα ντε λα Σιέρα και την Σεπούλβεδα, για να συναντήσουμε αλλόκοτες φιγούρες, ιππότες και τοξότες, άρχοντες και γελωτοποιούς, δεσποσύνες και τροβαδούρους, δήμιους και ιεροεξεταστές, που θα μας μεταφέρουν στον ισπανικό Μεσαίωνα. 'Ενα μοναδικό ταξίδι μέσα στο χρόνο που σε όποιον το κάνει, θα του μείνει αξέχαστο.

7. PEDRAZA DE LA SIERRA - H NYXTA TΩΝ ΚΕΡΙΩΝ

Το κάστρο της Πεδράθα ντε λα Σιέρα.

Η Πεδράθα ντε λα Σιέρα είναι ένα μικρό χωριό στην επαρχία της Σεγκόβια με 450 κατοίκους. Ο οικισμός, που βρίσκεται στους πρόποδες του εντυπωσιακού όγκου της οροσειράς της Γουαδαράμα, διατηρεί τον μεσαιωνικό του σχεδιασμό, περιβάλλεται από τείχος και στη βόρεια πλευρά δεσπόζει το κάστρο που χτίστηκε τον 11ο αιώνα. Η Πεδράθα ανακηρύχθηκε Ευρωπαϊκό διατηρητέο μνημείο το 1951. Όλοι οι δρόμοι είναι λιθόστρωτοι και φυσικά απαγορεύονται τα οχήματα.

Κάθε καλοκαίρι, το πρώτο και το δεύτερο Σάββατο του Ιουλίου, οι κάτοικοι μεταμορφώνονται κυριολεκτικά και ξαναζούν τη μεσαιωνική καθημερινότητα. Οι μισοί ντύνονται με ρούχα της εποχής, ενώ προσλαμβάνονται αρκετοί ηθοποιοί που μεταμφιέζονται και «παίζουν» διάφορους ρόλους, όπως του γελωτοποιού, του ζητιάνου, του τροβαδούρου και του δήμιου. Στον κεντρικό δρόμο στήνεται υπαίθρια αγορά, ενώ έξω από το κάστρο λαμβάνουν χώρα αγωνίσματα του Μεσαίωνα, όπως η ξιφομαχία, η τοξοβολία, η διελκυστίνδα κ.α., στα οποία μπορούν να πάρουν μέρος και οι επισκέπτες.

Ηθοποιός μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο,
περιφέρεται στο μεσαιωνικό παζάρι της Πεδράθα.

Οι άλλοι μισοί κάτοικοι αναλαμβάνουν να στήσουν σε όλους τους δρόμους, τα πεζούλια, τα παράθυρα και τις αυλές, χιλιάδες μικρά κεριά, τα οποία και ανάβουν μόλις δύσει ο ήλιος. Το θέαμα είναι μαγευτικό. Πλανόδιοι μουσικοί παίζουν μεσαιωνικές μελωδίες, ενώ ρέει άφθονο το τοπικό κρασί και η μπύρα. Το μόνο φως σε όλο τον οικισμό προέρχεται αποκλειστικά από τα κεριά και η συνηθισμένη συννεφιά της Καστίγια προσδίδει μια ακόμα πιο παραμυθένια αίσθηση. Μόλις ολοκληρωθεί το άναμμα των κεριών, η Συμφωνική Ορχήστρα της Καστίγια ι Λεόν αρχίζει να παίζει έργα κλασικής μουσικής στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της κεντρικής πλατείας (Πλάθα Μαγιόρ).

8. SEPÚLVEDA - Η ΦΙΕΣΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΝΟΜΙΩΝ

Σεπούλβεδα είναι μια μικρή κωμόπολη, επίσης στην επαρχία της Σεγκόβια, μόλις 18 χιλιόμετρα βόρεια της Πεδράθα και έχει 1.300 κατοίκους. Βρίσκεται χτισμένη στο τελείωμα του εθνικού Πάρκου του ποταμού Ντουρατόν και ιδρύθηκε το 1010 μ.Χ. Δε διαθέτει τη διατηρητέα ομορφιά της Πεδράθα, όμως η αμφιθεατρική της θέση, της χαρίζει μια εκπληκτική θέα στο οροπέδιο της Καστίγια. Από τον πύργο της εκκλησίας «Βίρχεν δε λα Πένια» (η Παρθένος του βράχου) μπορεί κανείς να δει πέντε διαφορετικά κάστρα σε όλα τα σημεία του ορίζοντα.

Η Σεπούλβεδα φωτισμένη με πυρσούς τη νύχτα της ''φιέστας των προνομίων''.

Η Σεπούλβεδα δεν έχει κάστρο, είναι όμως κυκλωμένη από εντυπωσιακά τείχη. Το 1076 ο άρχοντας (κόντε) της Καστίγια, Φερνάν Γκονθάλεθ, παρέδωσε στον οικισμό τη «Χάρτα των προνομίων», υπογεγραμμένη από το βασιλιά Αλφόνσο τον 6ο. Αυτά ακριβώς τα προνόμια γιορτάζουν οι κάτοικοι της Σεπούλβεδα κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Ιουλίου. Οι ντόπιοι φορούν μεσαιωνικές στολές, στολίζουν όλη την πόλη με θυρεούς, εσκούδα και σημαίες, στήνουν και αυτοί παραδοσιακό παζάρι, αγωνίζονται σε αγωνίσματα της εποχής και φωταγωγούν τα τείχη και τα κτίρια με αναμμένους πυρσούς.

Κορυφαία στιγμή της φιέστας είναι όταν ανάβει ο πυρσός που φωτίζει τον βασιλικό θυρεό πάνω στα τείχη και αρχίζει έτσι και επίσημα η φωταγώγηση της πόλης με τους πυρσούς. Η παράδοση λέει πως τον βασιλικό θυρεό άναβε με αναμμένο βέλος ο πιο δεξιοτέχνης τοξότης της φρουράς από την κεντρική πλατεία, τη λεγόμενη Πλάθα δε Εσπάνια.

Κάτοικοι της Σεπούλβεδα αγωνίζονται στη διελκυστίνδα δίπλα στα τείχη.

Θυμάστε τον Αντόνιο Ρεμπόγιο Λινιάν, τον τοξότη που άναψε την Ολυμπιακή φλόγα στο Στάδιο του Μοντζουίκ στους Ολυμπιακούς αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 με μια βολή που έκοψε την ανάσα σε εκατομμύρια τηλεθεατές; Είναι ο ίδιος που ανάβει τα τελευταία χρόνια τον πρώτο πυρσό στη Σεπούλβεδα. Μπορείτε να απολαύσετε το άναμμα του 2006 (καθαρή βολή από τα 50 μέτρα) στο εκπληκτικό βίντεο που ακολουθεί και θα παραδεχτείτε πως πραγματικά αξίζει τον κόπο να βρεθεί κανείς στις μεσαιωνικές γιορτές της Καστίγια!